1. Status organizacji pożytku publicznego

Organizacje pozarządowe posiadające osobowość prawną mogą starać się o uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego( w skrócie OPP).

  1. Co daje organizacji status OPP?

Organizacje posiadające status OPP mają:

  • prawo otrzymywania 1% podatku od osób fizycznych;
  • prawo do nieodpłatnego informowania przez radio i telewizje publiczna o działalności organizacji;
  • możliwość korzystania z pomocy poborowych, skierowanych do odbycia służby zastępczej;
  • możliwość użytkowania nieruchomości należących do Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego na preferencyjnych warunkach;
  • możliwość angażowania do zbiórek publicznych małoletnich wolontariuszy;
  • możliwość zwolnienia z podatku VAT;
  • możliwość zwolnienia od podatku dochodowego, podatku od nieruchomości, opłat skarbowych, opłat sądowych, podatku od czynności cywilnoprawnych.
  • zwolnienie z obowiązku uzyskiwania zezwolenia na organizację loterii, nawet jeśli nagrody przekroczą kwotę bazową (3941,49zł w 2015 r.), przy czym nie może przekroczyć piętnastokrotności kwoty bazowej, a w ciągu roku trzydziestokrotności kwoty bazowej. OPP musi zgłosić taką loterię, ale nie występuje o zezwolenie.

 

  1. Kto może uzyskać status OPP

O status organizacji pożytku publicznego mogą ubiegać się:

  • organizacje pozarządowe;
  • osoby prawne i jednostki organizacyjne kościoła katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego, np. archidiecezje, parafie, Caritas diecezji (podmioty te muszą działać na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania);
  • spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami, które:

nie działają w celu osiągnięcia zysku

przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych

nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

O status OPP nie mogą ubiegać się:

  • partie polityczne;
  • związki zawodowe i organizacje pracodawców;
  • samorządy zawodowe;
  • fundacje utworzone przez partie polityczne;

a także niebędące organizacjami pozarządowymi:

  • spółdzielnie socjalne.

UWAGA:

Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest przeszkodą do uzyskania statusu OPP. Działalność gospodarcza może być jednak prowadzona wyłącznie jako dodatkowa w stosunku do działalności pożytku publicznego oraz cały dochód („nadwyżkę przychodów nad kosztami”) przeznaczany jest na działalność statutową

 

  1. Warunki jakie musi spełnić organizacja, aby móc starać się o status OPP:

Organizacją pożytku publicznego może zostać podmiot, który prowadzi działalność pożytku publicznego nieprzerwanie co najmniej przez 2 lata oraz spełnia łącznie następujące warunki, które powinny mieć odzwierciedlenie w statucie organizacji:

  1. Adresuje swoją działalność statutową do ogółu społeczności lub określonej grupy, pod warunkiem, że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa. Przez działanie na rzecz ogółu społeczności należy rozumieć takie działanie organizacji, które jest skierowane do pewnego szerokiego kręgu odbiorców, wyodrębnionego ze względu na różne kryteria. Omawiany warunek zostanie spełniony również wtedy, gdy organizacja nie ogranicza w żaden sposób zakresu swojego działania do określonej społeczności i działa na rzecz całego społeczeństwa (np. celem działania organizacji jest wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, działanie na rzecz porządku i bezpieczeństwa).

Uwaga: działalność statutowa stowarzyszenia ubiegającego się o status OPP nie może się ograniczać tylko do działalności na rzecz własnych członków.

  1. Organizacja może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego.
  1. Cały dochód organizacji (nadwyżka przychodów nad kosztami) przeznaczany jest na działalność pożytku publicznego.
  1. Organizacja ma statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru, (szczególnie należy zwrócić uwagę przy statutach fundacji, które często nie mają odpowiednich zapisów) przy czym członkowie organu kontroli i nadzoru:
  • nie mogą być członkami organu zarządzającego ani pozostawać z nimi w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu, w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości służbowej;
  • nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;
  • mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni)
  • W stowarzyszeniach członkowie organu nadzoru wewnętrznego (komisji rewizyjnej) nie mogą pobierać wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji jako, że zgodnie z ustawą Prawo o stowarzyszeniach członkowie pełnią swoje funkcje społecznie.
  1. Członkowie organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.

Jest to nowy warunek jaki pojawił się w znowelizowanej ustawie.

  1. Statut organizacji musi zabraniać:
  • udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników
    oraz osób, z którymi członkowie, członkowie organów oraz pracownicy organizacji pozostają w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu
    albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo
    są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, zwanych dalej „osobami bliskimi”,
  • przekazywania ich majątku na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach;
  • wykorzystywania majątku na rzecz członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich chyba, że to wykorzystanie bezpośrednio wynika z celu statutowego;
  •  zakupu towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe.
  1. Dodatkowo warto wspomnieć, że jeśli organizacja starająca się o status organizacji pożytku publicznego ma zamiar prowadzić albo prowadzi zarówno nieodpłatną jak i odpłatną działalność pożytku publicznego to informację o przedmiotach tej działalności powinna umieścić w statucie.
  2. Czy oddział organizacji może ubiegać się o status OPP?

O status OPP mogą starać się, niezależnie od zarządu głównego organizacji, jednostki terenowe mające osobowość prawną. Problem z ubieganiem się tych oddziałów o status OPP wiąże się jednak z koniecznością dostosowania statutu całej organizacji do wymogów ustawy. Praktyka pokazuje, że w niektórych przypadkach oddziałów z osobowością prawną wystarczyło, aby wymagane przez ustawę zapisy zostały wprowadzone w ich regulaminach.

W przypadku oddziałów z osobowością prawną fakt, że są samodzielne wobec organizacji macierzystej ma skutek również taki, że jeśli organizacja macierzysta uzyska status OPP – one go nie uzyskują automatycznie. Muszą wystąpić samodzielnie o jego nadanie.

Oddziały bez osobowości prawnej nie mogą samodzielnie ubiegać się o status OPP. Otrzymują go jednak automatycznie w momencie, kiedy jednostka macierzysta wystąpi o nadanie statusu i go uzyska.

  1. Jak zarejestrować status OPP

Organizacja, która chce zostać organizacją pożytku publicznego, składa do sądu (właściwego ze względu na siedzibę) wniosek o nadanie statusu OPP. Wniosek muszą złożyć zarówno organizacje, które po utworzeniu miały obowiązek zarejestrowania się właśnie w KRS, jak i organizacje, które nie miały takiego obowiązku, bo zgodnie z przepisami ich obowiązkiem było wpisanie się do innego rejestru np. do rejestru prowadzonego przez starostwo.

Organizacje, które są już zarejestrowane w KRS, składają następujące formularze:

  • KRS-Z20
  • KRS-W-OPP

Organizacje, które nie miały obowiązku rejestracji w KRS, składają następujące formularze:

  • KRS-W21
  • KRS-W-OPP

Formularze dostępne są:

Aby poprawnie wypełnić formularz KRS-W-OPP należy odnaleźć kody PKD odpowiadające prowadzonej przez nas działalności odpłatnej i nie odpłatnej . Kody PKD można znaleźć na stronie Głównego Urzędu Statystycznego:

http://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/pkd_07/pkd_07.htm

 

Do formularzy należy dołączyć:

  1. oświadczenie członków organu kontroli lub nadzoru o niekaralności oraz nie pozostawania w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu, braku pokrewieństwa, powinowactwa i podległości z tytułu zatrudnienia wobec członków zarządu (zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 pkt. 4),
  2. oświadczenie członków zarządu o niekaralności (art. 20 ust. 1 pkt. 5),
  3. oświadczenie członków zarządu, że cały dochód (nadwyżka przychodów nad kosztami) organizacji jest przekazywany na działalność pożytku publicznego (zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 pkt. 3)
  4. oświadczenie członków zarządu, że działalność gospodarcza (o ile organizacja ją prowadzi) jest działalnością dodatkową w stosunku do działalności statutowej (art. 20 ust. 1 pkt. 2)
  5. dokumenty potwierdzające, że organizacja prowadzi działalność pożytku publicznego nieprzerwanie przez okres co najmniej 2 lat np.:-  sprawozdanie merytoryczne, finansowe z ostatnich dwóch lat  działalności-  rekomendacje, artykuły prasowe o organizacji i wszystkie inne dokumenty, które stanowią dowód prowadzenia działalności pożytku publicznego.
  6. statut – składamy jedynie wówczas, kiedy organizacja zmieniła zapisy statutowe, dostosowując je do wymogów ustawy;

UWAGA:

Organizacja składając wniosek o nadanie statusu OPP czy zmianę danych organizacji pożytku publicznego nie ponosi ani opłat sądowych, ani opłat za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (z wyjątkiem spraw związanych z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą).

  1. Obowiązki wynikające ze statusu OPP
  2. Dostosowanie statutu organizacji do wymagań przewidzianych przez  ustawę (opis wyżej)
  1. Wyodrębnienie działalności przez tzw. organizacje kościelne

Organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 Ustawy, tzw. organizacje kościelne i wyznaniowe, które prowadzą działalność w sferze pożytku publicznego muszą wyodrębnić tę działalność w sposób zapewniający należytą identyfikację pod względem organizacyjnym i rachunkowym. Według niektórych komentatorów oznacza to utworzenie odrębnej jednostki organizacyjnej, która prowadziłaby działalność pożytku publicznego.

  1. Zamieszczanie sprawozdań w bazie internetowej

Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego OPP mają obowiązek opublikować (zamieścić) sprawozdanie merytoryczne i zatwierdzone sprawozdanie finansowe w internetowej bazie sprawozdań  prowadzonej przez MPiPS :

http://www.pozytek.gov.pl/Opublikuj,sprawozdanie,w,bazie,742.html  w terminie:

  • do 15 lipca – dotyczy to OPP, których rok obrotowy jest taki sam jak rok kalendarzowy
  • w ciągu 15 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego – dotyczy to OPP, których rok obrotowy różni się od roku kalendarzowego.

Roczne sprawozdanie merytoryczne sporządza się zgodnie z wytycznymi określonymi w rozporządzeniu MPiPS w sprawie wzoru sprawozdania merytorycznego OPP

W rozporządzeniu określono szczegółowy wzór – formularz, podzielony na dziesięć części, zawierający następujące informacje:

  • I – dane organizacji (m.in. nazwa, adres, numer KRS, data uzyskania statusu OPP a także informacje o członkach zarządu i organu nadzoru wewnętrznego oraz o celach statutowych i sposobach realizacji celów statutowych),
  • II – charakterystyka działalności organizacji pożytku publicznego w okresie sprawozdawczym (m.in. opis głównych działań prowadzonych przez organizację, liczba odbiorców działań, informacje o działalności nieodpłatnej, odpłatnej i gospodarczej prowadzonej przez organizację),
  • III – przychody i koszty organizacji pożytku publicznego w okresie sprawozdawczym (informacje o przychodach organizacji z podziałem na rodzaje, sposobie wydawania środków z 1%, kosztach działania organizacji również z podziałem na rodzaje),
  • IV – korzystanie z uprawnień w okresie sprawozdawczym (w tym dziale wymienione są takie przywileje organizacji pożytku publicznego jak zwolnienia z podatków, opłat sądowych ale także korzystanie z uprawnień do nabywania, użytkowania wieczystego na szczególnych zasadach nieruchomości Skarbu Państwa),
  • V – personel organizacji pożytku publicznego w okresie sprawozdawczym (informacje o pracownikach, członkach i wolontariuszach),
  • VI – wynagrodzenia w okresie sprawozdawczym (łączna kwota wynagrodzeń z podziałem na umowy o pracę i umowy cywilnoprawne oraz wysokość przeciętnego i najwyższego wynagrodzenia wypłacona pracownikom, członkom zarządów, członkom organu nadzoru),
  • VII – informacja o udzielonych przez organizację pożyczkach pieniężnych w okresie sprawozdawczym
  • VIII – informacja o działalności zleconej organizacji pożytku publicznego przez administrację publiczną w okresie sprawozdawczym  (podaje się nazwy zadań i kwoty dotacji udzielonych przez samorząd oraz administrację rządową),
  • IX – informacja dotycząca realizowanych przez organizację pożytku publicznego zamówień publicznych w okresie sprawozdawczym (podaje się nazwy kwoty zamówień),
  • X – informacje uzupełniające (m.in. wykaz spółek w których organizacja ma 20% udziałów, wykaz fundacji których jest fundatorem, informacje o kontrolach prowadzonych w okresie sprawozdawczym).

Sprawozdanie zatwierdzone przez odpowiednie władze organizacji (np. walne zebranie, radę fundacji) musi być przyjęte najpóźniej do końca szóstego miesiąca od dnia zakończenia roku obrotowego.

Poza tym OPP, tak jak każda inna organizacja, musi jeszcze przesłać sprawozdanie finansowe do urzędu skarbowego, a jeśli prowadzi działalność gospodarczą to także do KRS. Poza tym fundacje, które mają status OPP sporządzają i wysyłają także sprawozdanie ze swojej działalności do ministra.

  1. Rejestr OPP

Wykaz OPP jest elektroniczny, prowadzi go minister pracy i polityki społecznej. Jest umieszczany na stronie: http://www.mpips.gov.pl/bip/wykaz-organizacji-pozytku-publicznego/.

Wykaz jest publikowany nie później niż 15 grudnia roku, za który podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych mogą przekazać 1% podatku (np. 15 grudnia 2014 r.).

UWAGA!

Na wykazie umieszczane są organizacje, które otrzymały status OPP do 30 listopada danego roku podatkowego oraz organizacje, które otrzymały status OPP w latach wcześniejszych (np. rok, dwa lub więcej lat wcześniej) i wypełniły odpowiednie obowiązki sprawozdawcze.

OPP musi samodzielnie zgłosić numer rachunku bankowego właściwego do przekazywania środków z 1%  do urzędu skarbowego wypełniając formularz aktualizacyjny NIP-8. OPP, które uzyskały status w latach wcześniejszych i nie zmieniły numeru rachunku bankowego właściwego do przekazywania 1% podatku nie muszą zgłaszać aktualizacji rachunku bankowego.

  1. OPP a zatrudnianie pracowników

OPP, zatrudniająca pracowników, powinna uważać, aby wysokość wynagrodzenia nie spowodowała, że prowadzona odpłatna działalność pożytku przekształca się w działalność gospodarczą.

Działalność odpłatna pożytku publicznego organizacji pozarządowej stanowi działalność gospodarczą m. in. jeżeli przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia (niezależnie od rodzaju umowy) przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatnich 3 miesięcy, przekracza 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni.

  1. OPP a obowiązek poddania się audytowi

OPP objęte jest obowiązkiem audytu i  ogłaszania sprawozdań finansowych, który narzuca art. 64 pkt 4 ustawy o rachunkowości, w przypadku gdy organizacja, w poprzednim roku spełniała co najmniej dwa z następujących kryteriów:

  • zatrudniały w przeliczeniu na pełne etaty co najmniej 50 osób,
  • miały sumę aktywów bilansu o wartości co najmniej 2,5 mln euro,
  • miały przychód netto o wartości co najmniej 5 mln euro.

Dodatkowo OPP, które nie odpowiadają powyższym warunkom, mogą podlegać audytowi jeśli spełnią warunki określone w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie obowiązku badania sprawozdań niektórych organizacji pożytku publicznego. Obowiązek ten dotyczy organizacji pożytku publicznego, które nie podlegają takiemu badaniu zgodnie z przepisami o rachunkowości, ale spełniają łącznie trzy następujące kryteria:

  • realizują zadania publiczne zlecone, jako powierzone do wykonywania lub do wspierania zadania publicznego, oraz
  • otrzymały w roku obrotowym łączną kwotę dotacji na realizację tych zadań w wysokości co najmniej 50 tys. zł, oraz
  • osiągnęły w roku obrotowym przychody w wysokości co najmniej 3 mln zł.

Organizacja musi zbadać sprawozdanie finansowe za rok następujący po roku w którym spełniła wyżej wymienione warunki.

 

  ; ;